Vrijdag 10 mei is het podium van Jazzpodium de Tor in Enschede voor de Enschedese zanger/cabaretier Oscar Rodenburg. Een nieuwe ster aan het muzikale firmament van Nederland. Oscar slaat een brug tussen jazzmuziek en cabaret. Kan dat? Nou en of….

De relatie tussen jazzmuziek en cabaret is een fascinerend en dynamisch aspect van zowel de muziek- als de podiumkunstwereld. Beide kunstvormen hebben een rijke geschiedenis en zijn nauw verbonden door gedeelde kenmerken, invloeden en artistieke benaderingen. In deze beschouwing wil ik graag verkennen hoe jazz en cabaret elkaar beïnvloeden, hoe ze samenwerken en elkaar versterken, en welke unieke elementen ze aan elkaar toevoegen.

Gedeelde ‘roots’

Ten eerste is het belangrijk om te erkennen dat zowel jazzmuziek als cabaret hun wortels hebben in de culturele smeltkroes van de vroege 20e eeuw, met name in stedelijke centra zoals New York, Parijs en Berlijn. In deze bruisende metropolen kwamen verschillende culturele tradities en gemeenschappen samen, wat resulteerde in een uitwisseling van ideeën, stijlen en uitdrukkingsvormen. Jazz ontstond uit de Afro-Amerikaanse muzikale tradities, terwijl cabaret een product was van de Europese vaudeville en variététradities.

Improvisatie en spontaniteit

Een van de meest opvallende overeenkomsten tussen jazz en cabaret is hun nadruk op improvisatie en spontaniteit. Zowel jazzmuzikanten als cabaretiers staan bekend om hun vermogen om in te spelen op het moment, om te reageren op het publiek en om creatieve beslissingen te nemen in real-time. Dit aspect van spontaniteit zorgt voor een levendige en interactieve ervaring voor zowel de artiesten als het publiek, en het creëert een sfeer van intimiteit en authenticiteit die kenmerkend is voor zowel jazzclubs als cabaretzalen.

Tekstuele en verbale expressie

Daarnaast delen jazz en cabaret een sterke nadruk op tekstuele en verbale expressie. Terwijl jazzmuzikanten zich uitdrukken door middel van instrumentale improvisatie, gebruiken cabaretiers woorden, humor en poëzie om hun verhalen te vertellen en hun emoties over te brengen. Deze complementaire benaderingen van expressie kunnen samenkomen in vormen zoals scat singing, waarbij vocalisten jazzmelodieën improviseren met nonsensicale syllaben, of in cabaretnummers die elementen van jazzharmonie en -ritme bevatten.

Bovendien hebben jazzmuziek en cabaret elkaar historisch gezien beïnvloed en geïncorporeerd. Jazzstandards zijn vaak opgenomen in het repertoire van cabaretiers, die ze opnieuw interpreteren en aanpassen aan hun eigen stijl en thema’s. Evenzo hebben cabaret-invloeden hun weg gevonden naar de jazzwereld, met artiesten als Duke Ellington en Nina Simone die elementen van humor, satire en maatschappijkritiek in hun muziek hebben verwerkt.

Vernieuwing en experiment

Tot slot biedt de relatie tussen jazzmuziek en cabaret een vruchtbare bodem voor artistieke vernieuwing en experiment. Beide kunstvormen hebben een traditie van het uitdagen van conventies en het verkennen van nieuwe mogelijkheden voor expressie. Hedendaagse artiesten zoals Gregory Porter, Stacey Kent en Amanda Palmer combineren jazz en cabaret op inventieve en eclectische manieren, wat resulteert in een levendige en gevarieerde artistieke scene.

Kortom, de relatie tussen jazzmuziek en cabaret is een intrigerend en vruchtbaar terrein voor artistieke uitwisseling en exploratie. Door hun gedeelde nadruk op improvisatie, verbale expressie en vernieuwing, verrijken en versterken deze twee kunstvormen elkaar op unieke en boeiende manieren, wat resulteert in een rijke en dynamische culturele uitwisseling.

Dat kon wel eens heel leuk worden, daar in De Tor……